Minął ponad rok od pojawienia się pierwszych informacji o koronawirusie SARS-CoV-2, do dziś na COVID-19 zachorowało już ponad sto milionów osób na całym świecie. Oprócz objawów, które daje sama choroba od wielu miesięcy coraz częściej mówi się również o jej powikłaniach i tzw. syndromie „długiego COVID-u”. Wśród ozdrowieńców obserwuje się wiele przypadków zaburzeń w układzie mięśniowo-sercowo-naczyniowym, ale coraz częstszym problemem okazuje się również zespół przewlekłego zmęczenia, tzw. mgła mózgowa oraz sarkopenia czyli utrata masy mięśniowej. Czy można uniknąć tych powikłań wprowadzając odpowiednie kroki już podczas leczenia samej choroby? Co robić, jeśli powikłania się już się pojawiły? Zapytaliśmy o to ekspertów z Polski i Włoch.
Oprócz licznych powikłań związanych z układem krążenia występujących wśród osób, które przeszły COVID-19, dużym problemem jest osłabienie układu mięśniowego.
Z jakimi powikłaniami pocovidowymi spotykają się fizjoterapeuci?
– Coraz częściej występującym stanem pochorobowym COVID-19 jest sarkopenia – utrata masy mięśniowej połączona z osłabieniem mięśni, które skutkują spadkiem sprawności fizycznej. Do tej pory sarkopenia, jako jednostka chorobowa dzieliła się na tę, która postępuje szybko – po urazach, oraz wolno – w wyniku procesu fizjologicznego u osób od 40 roku życia. Sarkopenia pocovidowa to nowa jednostka chorobowa, która postępuje bardzo szybko i jest związana z brakiem odpowiedniego odżywienia mięśni – tłumaczy Monika Piekarniak, fizjoterapeutka, rehabilitantka osób chorych na COVID-19, która sama przeszła tę chorobę i odczuła jego długotrwałe skutki. Okazuje się, że problem ten dotyka nie tylko pacjentów, którzy COVID-19 przechodzili ciężko i wymagali hospitalizacji.
– Na co dzień pracuję również z pacjentami, którzy COVID-19 przeszli łagodnie, nie byli hospitalizowani, nie był im potrzebny tlen, a jedynie leczenie farmakologiczne, a mimo wszystko spadek masy był ogromny. Wynika to z faktu, że samo występowanie duszności towarzyszących chorobie wpływa na brak aktywności – dodaje.
Czym dokładnie jest sarkopenia?
– Sarkopenia to proces fizjologiczny, który rozpoczyna się od ok. 30 roku życia. Proces ten przyspiesza po 50 roku życia. Może przebiegać szybciej, szczególnie u osób z nadwagą i otyłych, po urazach i wypadkach w przypadku unieruchomienia oraz u osób, które większość czasu spędzają przy biurku. Umiarkowana aktywność fizyczna, higiena snu i zdrowe odżywianie to najlepsze metody zapobiegające sarkopenii – tłumaczy dr Edyta Adamczyk-Kutera, lekarz medycyny estetycznej i anti-aging.
Co na temat przewlekłego zmęczenia pocovidowego mówią eksperci z Włoch, na przykładzie swoich obserwacji?
– Okres pandemii a w szczególności przypadki w klinikach ambulatoryjnych które zaczęliśmy prowadzić w kwietniu, jasno pokazały nam, że COVID-19 to choroba zakaźna, która w pierwszej kolejności atakuje płuca wywołując charakterystyczne zapalenie organu, a w dłuższej perspektywie, po ok 2-3 tygodniach większości pacjentom przynosi objawy „długiego COVID-u”, którego najczęstszymi symptomami są duszności i zmęczenie, a także ból mięśni i stawów – mówi prof. Francesco Landi z rzymskiej Polikiniki Gemelli.
– Zaobserwowaliśmy, że ponad 50% osób, które przeszły COVID-19 odczuwa zmęczenie. Obecnie próbujemy odkryć, co można zrobić i jak pomoc tym pacjentom – czy istnieje możliwość leczenia, a w finalnie zapobiegania i uniknięcia „długiego COVID-u”. W tej chwili szczegółowo badamy podejście żywieniowe, które może zapobiegać, a docelowo również leczyć ten syndrom. Obecnie oceniamy wpływ konkretnej żywności medycznej – suplementu diety pod nazwą Amino-Ther – zarówno na pacjentów w fazie ostrej jak i chronicznej. Próbujemy lepiej zrozumieć czy poprzez właściwe leczenie pacjentów w fazie ostrej możemy zredukować objawy syndromu „długiego COVID-u”, a także czy unikalny protokół terapii składający się z właściwych ćwiczeń i podejścia żywieniowego suplementacji preparatem Amino-Ther pozwala osiągnąć pożądane efekty, czyli zredukowanie przewlekłego zmęczenia. Pierwsze wyniki z zastosowania wspomnianego protokołu sugerują pozytywny wpływ suplementacji preparatem Amino-Ther w leczeniu przewlekłego zmęczenia i zapobiegania sarkopenii – dodaje Francesco Landi.
Amino-Ther nazywany jest innowacyjnym boosterem mitochondriów. Jaka rolę odgrywają w tym przypadku mitochondria?
– W przypadku infekcji wirusem SARS-CoV-2 dochodzi do fuzji mitochondriów, a to osłabia obronę immunologiczną zainfekowanego. Mitochondria spełniają wiele funkcji, jedną z nich jest produkcja energii w postaci ATP. Ilość mitochondriów w komórce zależy od zapotrzebowania energetycznego tkanek. Komórki mięśni szkieletowych, mięśnia sercowego, mózgu, układu odpornościowego – tkanek szczególnie energochłonnych, zawierają w komórkach więcej mitochondriów w porównaniu z innymi tkankami.
W przebiegu COVID-19, burza cytokinowa, wysoki poziom wolnych rodników tlenowych, prowadzi do uszkodzeń tych centrów energetycznych. Inne charakterystyczne objawy COVID-19, takie jak wysoka temperatura, brak łaknienia w wyniku utraty smaku i węchu, biegunki, wymioty czy nudności, są przyczyną niedoborów nutrientów niezbędnych do produkcji energii. Objawy często obserwowane u pacjentów po przebytej infekcji, takie jak przewlekłe zmęczenie, mgła mózgowa, zaburzenia snu, depresje, mogą być związane z niesprawnymi mitochondriami – tłumaczy dr Edyta Adamczyk-Kutera.
Jeśli stan zmęczenia oraz inne wyżej opisane objawy nie ustępują, należy zgłosić się do specjalistów. Często obok rehabilitacji układu oddechowego, zalecana jest rehabilitacja ruchowa. Niezwykle ważna jest również odpowiednia dieta – bogata w niezbędne składniki odżywcze typu low FODMAP ograniczająca produkty fermentujące będące przyczyną wzdęć i gazów. Dietę w okresie rekonwalescencji warto również wzbogacić w dobre tłuszcze. Tego typu dieta ogranicza wydzielanie CO2, odciążając układ oddechowy.
– Zarówno w kontekście COVID-19 jak i wspomnianej wcześniej sarkopenii, niezbędna do regeneracji mięśni jest odpowiednia ilość pełnowartościowego białka w diecie. W przypadku sarkopenii, osteoporozy, chorób przewlekłych jest ona niezbędna dla zachowania równowagi metabolicznej. W Podczas niedoborów białka w pożywieniu, organizm pobiera niezbędne składniki z tkanki mięśniowej. Takie czynniki jak choroby przewlekłe, leki, zaburzona mikrobiota jelitowa, niepełnowartościowe pożywienie, zaburzenia snu, siedzący tryb życia powodują, że procesy syntezy białek enzymatycznych, hormonów, przeciwciał nie są w pełni wydajne. W szczególnych przypadkach, kiedy ilość białka w diecie powinna być na poziomie 1-1,2 gram na kilogram należnej masy ciała może to być trudne do zrealizowania. Również w przypadku diet wegetariańskiej i wegańskiej dostarczenie wszystkich niezbędnych aminokwasów może być utrudnione. Wskazane jest w tych przypadkach korzystanie z nutriceutyków, opracowanych właśnie dla takiego wsparcia. Jednym z nich jest Amino-Ther – dodaje dr Edyta Adamczyk Kutera.
Amino-Ther to produkt, którego skuteczność została potwierdzona licznymi badaniami naukowymi, zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy w odpowiednich stosunkach stechiometrycznych, co zapewnia ich najwyższe wchłanianie oraz witaminy B1, B6 i trzy kwasy organiczne, biorące udział w produkcji energii w mitochondriach. Amino-Ther to wysokiej jakości nutriceutyk, który łagodzi przebieg infekcji oraz sutki uboczne po jej przebyciu. Możemy go stosować w sarkopenii, zaburzeniach nastroju, koncentracji, wspomagająco w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych czy cukrzycy, a także jako profilaktykę zdrowego starzenia, oraz w przypadku diet wykluczających białko zwierzęce.
